ابراهیم خدایار، رایزن فرهنگی سابق ایران در ازبکستان و تاجیکستان و رئیس انجمن نقد ادبی ایران گفت: برای ترکمنستان که عشق‌آباد، چنین پایتخت زیبایی را دارد و به میراث تمدنی مشترک کهن احترام قائل است، آرامگاه فعلی ابوسعید ابوالخیر که هر لحظه امکان تخریب آن وجود دارد، زیبنده نیست.
ابراهیم خدایار که برای شرکت در همایش بین‌المللی بزرگداشت هزاره ابوسعید ابوالخیر و به دعوت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان در روزهای ۲۶ و ۲۷ دی ماه ۱۴۰۲ به این کشور سفر کرده بود، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بر ضرورت بازسازی آرامگاه فعلی ابوسعید ابوالخیر، عارف بزرگ سده پنجم هجری تاکید و عنوان کرد: بازسازی این آرامگاه نقش مهمی در گسترش روابط فرهنگی و پاسداشت این عارف بزرگ سده پنجم هجری خواهد داشت. برای کشوری که عشق‌آباد، چنین پایتخت زیبایی را دارد، برای کشوری که به میراث تمدنی مشترک کهن احترام قائل است، چنین آرامگاهی که هر لحظه امکان تخریب آن وجود دارد، زیبنده نیست.
وی با اشاره به اینکه خراسان در تاریخ عرفان، ادب، فرهنگ و تمدن اسلامی و ایرانی جایگاه شناخته شده و ممتازی دارد، افزود: یکی از معماران این فرهنگ جهانی، ابوسعید ابوالخیر است. میراث اندیشگانی این عارف میهنه، قرن‌های متمادی در جان و دل مردم این منطقه حضوری پررنگ داشته و با فراز و نشیب ویژه خود تا به امروز ادامه یافته است.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس با اشاره به جایگاه کتاب «اسرارالتوحید» در تاریخ زبان و ادب فارسی گفت: در میان کتاب‌های نگاشته شده به نثر فارسی سه کتاب اسرارالتوحید، تذکره الاولیا و گلستان سعدی شهرت خاص دارند و محبوبیت کتاب اسرارالتوحید برای آن است که چگونگی زیستن را به انسان می‌آموزد، شیوه‌ای که برای نسل امروز نیز بسیار گران‌بهاست. پیر مهنه با شیوه زیست خود پرهیز از خودخواهی و کمک به هم‌نوع را به انسان یادآور می‌شود. ابوسعید بر این اعتقاد بود که انسان باید برای پرهیز از خودخواهی، ابتدا از خود برای رواج این اندیشه شروع کند.
وی عنوان کرد: محمد بن منور، نواده ابوسعید ابوالخیر و مقامه‌نویس بوسعید در کتاب اسرارالتوحید بیان می‌کند که ابوسعید هیچ وقت از کلمه «من» استفاده نکرد و همیشه کلمه «ایشان» را به‌کار می‌برد. مگر همه این جنگ‌هایی که در جهان به وقوع می‌پیوندد، چیزی جز نتیجه‌ی خودخواهی انسان است؟! تمام تلاش ابوسعید این بود که خودخواهی را از انسان دور کند.
خدایار در پایان گفت: درست است که از نظر ابوسعید ابوالخیر، انسان اشرف مخلوقات و جانشین خدا بر روی زمین است اما نکته برجسته تعلیمات این پیر مهنه‌ای در آن است که راز سلامت، کرامت و عظمت انسان را در به یکسو نهادن خودخواهی انسان می‌دانست.
همایش بین‌المللی بزرگداشت هزاره ابوسعید ابوالخیر به ابتکار رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و همکاری دولت جمهوری ترکمنستان طی روزهای ۲۶ و ۲۷ دی ماه ۱۴۰۲ در شهرهای عشق‌آباد و کاخکا و با حضور پژوهشگرانی از ایران و کشور میزبان در سالن اجتماعات موزه دولتی عشق‌آباد و خانه‌ی فرهنگ کاخکا برگزار شد.
