پژوهشگران و محققان جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان در همایشی که به میزبانی خانه فرهنگ شهر کاخکا (قهقهه) برگزار شد، به بررسی شخصیت ابوسعید ابوالخیر و افکار و اندیشه‌های او پرداختند.
به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، همایش بین‌المللی هزاره ابوسعید ابوالخیر از مشاهیر، عرفا و محدثین بزرگ با حضور نوید رسولی، رایزن فرهنگی ایران، محمود صادقی، معاون سفارت کشورمان در ترکمنستان، «اسماعیل اورزف» نماینده وزارت فرهنگ ترکمنستان، «آقامراد بالتایف» مدیر بخش تاریخ آکادمی علوم ترکمنستان به نام مختوم قلی و برخی پژوهشگران و محققان جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان و جمعی دیگر از نخبگان آن کشور در خانه فرهنگ شهر کاخکا (قهقهه) برگزار شد.
در این همایش، «آقامراد بالتایف» مدیر بخش تاریخ آکادمی علوم ترکمنستان به نام مختوم قلی گفت: امروز یک رویداد بزرگ در کشور ما برگزار می‌شود. امسال در ترکمنستان سال مختوم قلی فراغی نامیده شده است. به راستی که این دو شخصیت بزرگ یعنی ابوسعید ابوالخیر و مختوم قلی فراغی که در ایران بسر می‌برده‌اند برای دو کشور ترکمنستان و ایران اهمیت بسزایی دارند.
وی افزود: امروز به زادگاه ابوسعید آمده‌ایم که پدر و خود ابوسعید در این مکان شاگردانی را تحت تعلیم و تربیت خود قرار داده‌اند. امیدواریم روابط علمی و فرهنگی دو کشور بیش از پیش ارتقا یابد و فعالیت‌های بیشتری در خصوص مشاهیر و مفاخر مشترک دو کشور انجام شود.
ابوسعید ابوالخیر؛ نماد یگانگی دو ملت ایران و ترکمنستان
رسولی، رایزن فرهنگی ایران در ترکمنستان با اشاره به برگزاری همایش مشترک ابوسعید ابوالخیر گفت: برگزاری همایش مشترک «فضل‌الله بن احمد میهنی» معروف به «ابوسعید ابوالخیر»، عارف، ادیب و شاعر نامدار در ترکمنستان با حضور محققان و پژوهشگران دو کشور ایران و ترکمنستان بیانگر این است که مشاهیر و مفاخری در ایران و ترکمنستان آرمیده‌اند که افکار و اندیشه‌های آنها، اهمیت جهانی دارد.
وی اظهار داشت: این مشاهیر و مفاخر و افکار و اندیشه‌های آنها با توجه به مشترکات فرهنگی دو کشور که در چنین همایش‌هایی بیان می‌شود موجبات نزدیکی، همبستگی و دوستی و ارتباط دو ملت ایران و ترکمنستان را فراهم می‌آورد و نقش مؤثری را در تقویت روابط دو کشور ایفا می‌کند.
رسولی در ادامه، با اشاره به عرفان و زبان گفت‌وگوی ابوسعید ابوالخیر افزود: عرفان در نظر ابوسعید، رابطه‌ای است قلبی که بنده با خداوند برقرار می‌کند و این رابطه هنگامی تحقق می یابد که در قلب بنده، چیزی جز اخلاص و صدق نباشد. از نظر ابوسعید، قربانی کردن نفس در حقیقت گذشتن از خودی خود است و کسی که از خودی خود نرهد، نه به عرفان نسبتی دارد نه به اسلام.
وی ادامه داد: زبان ابوسعید، زبان گفت‌وگوی روزانه مردم است و در عین حال به زبان جوانمردان نزدیک است. شاید یکی از دلایل گیرایی مجالس وعظ او در همین نکته نهفته باشد که وی از ساختار زبانی عامه مردم بهره می‌برده است.
رایزن فرهنگی ایران در ترکمنستان به ابوسعید ابوالخیر به عنوان یکی از ستون‌های بزرگ پیوستگی و نماد یگانگی دو ملت ایران و ترکمنستان اشاره کرد و گفت: مقام و منزلت این عارف بزرگ در عرفان با گذشت هزار سال از دوران وی هنوز به گونه شایسته‌ای شناخته نشده است و ضرورت دارد دانشمندان و بزرگان علم و معرفت ایران و ترکمنستان، این شخصیت والای جهانی را از طریق برگزاری همایش‌ها و کنگره‌های تخصصی به جهانیان معرفی کنند.
رسولی در پایان ابراز امیدواری کرد که ایران و ترکمنستان با برگزاری چنین رویدادهای فرهنگی بتوانند افکار و اندیشه‌های مشاهیر و مفاخر دو کشور را بیش از پیش معرفی کنند.
نقش مهم ابوسعید ابوالخیر در زمینه‌های عرفان، معنویت و علوم دینی
تویلی مخی یف، پژوهشگر انستیتوی نسخ خطی وابسته به آکادمی علوم ترکمنستان به نام مختوم قلی به عنوان سخنران بعدی این مراسم، گفت: وقتی از ابوسعید ابوالخیر که یکی از شخصیت‌های بزرگ جهان است سخن می‌گوییم مگر می‌شود از استادان وی سخن نگفت. وی برای استادان خود نظیر ابومحمد عنازی، ابوسعید عنازی، ابوالقاسم بشر یاسین، ابوعبدالله خضری، ابوبکر قفّال مروزی، ابوالفضل سرخسی و احمد آملی، احترام زیادی قائل بود.
مخی یف افزود: ابوسعید با آموزش قرآن کریم اولین گام را در زمینه‌های عرفان، معنویت و علوم دینی برداشت. وی همواره تأکید داشت همه آن چه را که از زبان او جاری می‌شود، مربوط به اولیاء خداست.
علی اصغر میرباقری‌فرد، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در سخنان خود، اظهار داشت: همه افکار و اندیشه‌های ابوسعید ابوالخیر براساس تعالیم قرآن کریم است که انسان دارای دو بعد جسمانی و روحانی است. به تعبیر دیگر، انسان دارای دو من یا دو شخصیت است؛ شخصیت جسمانی و روحانی. آن چه انسان‌ها در طول حیات خود به آن توجه می‌کنند من جسمانی است و من روحانی کمتر در کانون توجه قرار می‌گیرد. مأموریت و رسالت همه عارفان مسلمان این است که انسان را متوجه من حقیقی و واقعی خود کنند که در آن صورت، انسان به کمال می‌رسد.
وی افزود: ابوسعید مانند دیگر شخصیت‌های بزرگ انسانی همه تعالیم خود را مصروف آن کرد که هر کسی متناسب با ظرفیت خود برای نیل به کمال باید من واقعی خود را بدست آورد.
میرباقری‌فرد با بیان شعری از مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی و در قالب تمثیل و تشبیه به بیان موضوع پرداخت.
این استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان در پایان سخنانش، مطرح کرد: پیام ابوسعید و عرفا این است که در بستر احکام اسلامی نباید فریب دنیای ظاهری را بخوریم و باید برای رسیدن به من حقیقی تلاش کنیم.
شخصیت والای ابوسعید ابوالخیر و جایگاه شهر مهنه
آق مراد بابایف، پژوهشگر انستیتوی نسخ خطی به نام مختوم قلی به جایگاه شهر «مهنه» به عنوان محل تولد ابوسعید ابوالخیر اشاره کرد و گفت: مهنه در قرن دهم میلادی از لحاظ تاریخی شهر بزرگ و مهمی بوده است و نه تنها مرکز اقتصادی و فرهنگی زمان خود بشمار می‌رفته که ده ها عالم بزرگ را در خود پرورانده است.
مردان نفس اف، پژوهشگر بخش باستان شناسی آکادمی علوم ترکمنستان نیز در سخنرانی خود، مطالبی را از کتاب «قربانقلی بردی محمداف» رهبر ملی مردم ترکمنستان و رئیس مصلحت خلق درباره شخصیت والای ابوسعید ابوالخیر و جایگاه شهر مهنه، بیان کرد.
ابراهیم خدایار، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس به کتاب «اسرارالتوحید» اشاره کرد و گفت: در میان کتاب‌های نگاشته شده به نثر فارسی سه کتاب بسیار معروف است: اسرارالتوحید، تذکره الاولیاء و گلستان سعدی. محبوبیت کتاب اسرارالتوحید برای آن است که چگونگی زیستن به نسل امروز را آموزش می‌دهد یعنی پرهیز از خودخواهی و کمک به هم‌نوع که از اهمیت بسزایی برخوردار است. ابوسعید بر این اعتقاد بود که انسان باید برای پرهیز از خودخواهی، ابتدا از خود برای رواج این اندیشه شروع کند.
وی عنوان کرد: «محمد بن منور» از نوادگان ابوسعید ابوالخیر در کتاب اسرارالتوحید بیان می‌کند که ابوسعید هیچ وقت از کلمه «من» استفاده نکرد و همیشه از کلمه «ایشان» استفاده می‌کرد. مگر همه این جنگ هایی که بوقوع می پیوندد چیزی جز خودخواهی انسان است. تمام تلاش ابوسعید این بود که خودخواهی را از انسان دور کند.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس در پایان، اظهار داشت: درست است که از نظر ابوسعید ابوالخیر، انسان اشرف مخلوقات و جانشین خدا بر روی زمین است اما نکته برجسته تعلیمات این پیر مهنه در آن است که راز سلامت، کرامت و عظمت انسان را در به یکسو نهادن خودخواهی انسان می‌دانست. او باور داشت که اگر خودخواهی از انسان به کنار برود، صلح و صفا و دوستی برقرار می‌شود.
گویچمراد چانگلی یف، محقق انستیتو نسخ خطی به نام مختوم قلی به عنوان آخرین سخنران نیز با بیان بخشی از زندگینامه و پند و اندرزهای ابوسعید ابوالخیر و تحقیقات ژوکوفسکی سخنان خود را به پایان رساند
