ه گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ابراهیم خدایار در آیین پایانی پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند که با حضور کمال شفیعی، شاعر، پژوهشگر و مسئول دفتر ادبیات کودک و نوجوان حوزه هنری، جلیل اکبری صحت، روزنامه نگار، کارگردان و تهیه‌کننده سینما، حسن گوهرپور، دبیر جایزه و علیرضا بهرامی، داور پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند، اسدالله شعبانی، از شاعران و نویسندگان سرشناس شعر کودک و نوجوان و جمعی از شاعران و فرهیختگان جوان، شامگاه هشتم شهریورماه در مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی برگزار شد، گفت: پیشینه داوری درباره ارزش شعر به افلاطون برمی‌گردد.این حکیم بزرگ یونان در دو رساله‌ خود فایدروس و ایون یک نگاه خاصی به شعر دارد و در رساله دیگرش به نام جمهور یک نگاه دیگر، افلاطون در رساله ایون و فایدروس یک نگاه جانب دارانه‌ای به شعر دارد و شعر را واسطه الهام خدایان می‌داند و شاعران را به نوعی راوی خدایان می‌داند اما در رساله جمهور آنها را دروغ‌زنی می‌داند که نباید به مدینه فاضله آن وارد شد.

وی با بیان اینکه ازهمان دوره تا به امروز با عطف توجه به کارکرد شعر و هنر و ارزش‌های آموزشی و اخلاقی و زیبایی‌شناختی شعر می‌بینیم چند مسیر متفاوت را طی کرده‌ است، افزود: یک عده از منتقدان هواخواهان لفظ بودند، یک عده طرفداران معنا بودند و یک عده نیز طرفداران هر دوی آنها بودند. از جمله معروف‌ترین آنها در دنیای اسلام جرجانی بود که می‌گفت نه لفظ و نه معنا هیچکدام به تنهایی نمی‌‌تواند زیبایی و فصاحت را بیافریند و یک شکل سومی را به آن اضافه می‌کرد و می‌گفت یک فرآیند به هم پیوند دهنده و بافنده‌ای باید در کنار این دو باید بنشیند و اینها را به هم پیوند بزند.

رایزن فرهنگی اسبق ایران در تاجیکستان و ازبکستان تاکید کرد:  یادم هست در یکی از آثاری که از فروغ فرخ‌زاد می‌خواندم او نقل قولی کرده بود و گفته بود در سنت ادبی ما انفجار به کار نرفته است این من هستم که می‌توانم در پیوند با واژه‌های قبل و بعد را به شکل هنرمندانه به مخاطب منتقل کنم. در هرصورت اگر نمی‌شود از ارزش زیبایی‌شناختی شعر چشم پوشید، از این طرف نیز ما نمی‌توانیم به‌آسانی از ارزش‌های اخلاقی و آموزشی شعر صرف نظر کنیم.

خدایار با بیان اینکه در این سال‌ها برای شعر یک رقیب قلدر و به قول معروف قلچماق و قدری به نام سینما پیدا شده است که شعر و ارزش‌های آن را به چالش کشیده است، افزود : در این سال‌ها برای شعر یک رقیب قلدر و به قول معروف قلچماق و قدری به نام سینما پیدا شده است که شعر و ارزش‌های آن را به چالش کشیده است و خودش را در کنار کهن رسانه یعنی شعر، به مخاطبان تحمیل می‌کند‌. با تمام این حرف‌ها می‌بینیم که نهاد شعر‌ با پشت سرگذاشتن این فرازو نشیب‌های مختلف که هر تهاجم آن یک سینه ستبر و پشتوانه قوی را می‌خواهد که این بار مضاعف را تحمل کند تا به امروز این قضیه را تحمل کرده است‌ و گویی قصد دارد بماند و میدان را برای رقبای خود خالی نکند.

رئیس انجمن علمی نقد ادبی ایران تاکید کرد: در واقع شعر نمی‌خواهد به حاشیه برود و می‌خواهد در مرکز بماند، هرچند شاید در مرکز نباشد چراکه فکر می‌کند هنوز هم می‌تواند بخشی از نیازهای معنوی مخاطبان خود را پاسخ بدهد.

وی افزود: شعر در ایران یک کارکرد خاصی دارد اما وقتی قدم به دنیای فارسی‌زبانان جهان می‌گذاریم کارکردش فرق می‌کند. در کشورهایی که روزگاری ما ایرانیان با آنها همدل و هم‌صدا بودیم و در یک فضای مشترک نفس می‌کشیدیم از سمرقند و بخارا گرفته تا دوشنبه، دهلی، قونیه، شرق چین، وقتی امروز به این شهرها قدم می‌گذاریم زبانی که امروز سخن می‌گویند دیگر آن زبان گذشته نیست، یعنی وقتی در عصر حاضر قدم به این سرزمین‌ها و کشورها می‌گذاریم، کسانی را می‌‌بینیم که مثل ما فکر و صحبت می‌کنند دلمان باز می‌شود و احساسمان شکفته‌تر می‌شود. به این معنی همان شعری که در دیار ما به حاشیه فرو می‌رود و به آن تهمتی می‌زنند اما در آن سرزمین‌ها ما را به گذشته پیوند می‌زند و به نظر من این کارکرد کمی نیست که شعر دارد.

خدایار در پایان گفت: در واقع شعر پرچم یگانگی تمدنی را به دوش می‌کشد و ما را به افق‌های دوردستی می‌برد که به قول شفیعی کدکنی «تا کجا می‌برد این نقش به دیوار مرا/ تا بدانجا که فرو می‌ماند چشم از دیدن و لب نیز ز گفتار مرا/ گویی از شهپر جبریل درآویخته‌ام/ یا که سیمرغ گرفته‌است به منقار مرا

مجموعه شعرهای زنان در دو دهه‌ گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است
همچنین در این مراسم، علیرضا بهرامی، داور پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند گفت: جایزه ادبی الوند، یک ویژگی خاص و منحصر‌به‌فردی دارد و آن پیوندی است که بین جریان جاری شعر در اجتماع و نهاد دانشگاه برقرار کرده است. در هر پنج دوره، انجمن علمی نقد ادبی ایران، یک جایزه در قالب جایزه ادبی الوند به برگزیدگان این بخش اهدا کرده ‌است.

وی با اشاره به اینکه انجمن علمی نقد ادبی ایران متشکل شده از استادان رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌ها، که یک مجموعه بسیار پربار و معتبر هستند که ریاست آن بر عهده ابراهیم خدایار است، افزود: اعضای انجمن علمی نقد ادبی ایران با نگاه دانشگاهی‌ به کتاب‌ها نگاه می‌کنند و به طور طبیعی قالب‌های سنتی‌تر و هر آنچه که با ادبیات کهن ما ارتباط دارد، را بیشتر می‌پسندند. از این طریق یک پیوندی بین نگاه‌ها، قالب‌ها و هم پسندی که در جامعه مطبوعاتی، کل جامعه و جامعه دانشگاهی شکل گرفته است، برقرار می‌کند و این ویژگی منحصر به فرد را در جوایز رویدادهای ادبی دیگری ندیده‌ام و به نظر من خلاقیت جالبی است.

بهرامی درباره آثار پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند نیز گفت: بعد از یک هیجانی که در انتشار مجموعه شعرها در دوره‌های قبل و بعد از کرونا داشتیم و برخی از ناشران در زمینه انتشار کتاب‌های شعر فعال شده بودند، چند سالی است که یک ریتم یکنواخت را تکرار می‌کنیم، هم از لحاظ کتاب‌های شعری که در سال در کشور منتشر می‌شود و هم به نوعی رفتاری که از دل این کتاب‌ها به جامعه شعری و جامعه عمومی تزریق می‌شود و هم شاعرانی که معرفی می‌شوند، کیفیت شعرهایشان و غیره و از این جهات می‌توانم بگویم، اتفاق منحصربه فردی در این چهار سال گذشته که ویروس کرونا هم باعث توقف این رویداد شد، نیفتاده بود اما امسال بسیار خوشحال هستم که برگزیده بخش جایزه انجمن علمی نقد ادبی ایران یک خانم بسیار  جوان است و این نکته بسیار امیدوارکننده است.
داور پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند همچنین تاکید کرد: زنان شرکت‌کننده در دوره پنجم نقش بسیار بسزایی داشتند و از هر چهار نفر برگزیده دو دوره اخیر سه نفر زن بودند. در فضای نشر هم همین طور است و تعداد مجموعه شعرهای زنان در دو دهه‌ گذشته افزایش چشم‌گیری داشته است. در این دوره یک مجموعه شعر سپید و یک مجموعه غزل انتخاب شد و در دوره گذشته یک مجموعه غزل و یک مجموعه چهارپاره انتخاب شد.

کار پژوهشی در حوزه ادبیات هم باید دیده شود
کمال شفیعی، شاعر و پژوهشگر و مسئول دفتر ادبیات کودک حوزه هنری نیز دیگر سخنران این محفل بود که بیان کرد: پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند، امسال به یک بلوغی رسیده است و این امر نشان می‌دهد که این جشنواره، گام‌های بلندی را برمی‌دارد و به‌نوعی راه خودش را برای طی‌کردن قله‌های پیشرفت، پیدا کرده است.  اهمیت این رویداد نسبت به رویدادهای دیگر و تفاوتش در نگاه شرکت‌کنندگان آن است.

وی تاکید کرد: مخاطبان این دوره با یک علاقه‌مندی خاصی در این دوره شرکت کردند، این دوره صرفا به شعر محض و خود جریان سازی شعر می‌پردازد و این موضوعی است که باید مسیر آن، برای ادبیات کشورمان باز شود. ما شعر را به عنوان میراث ملی می‌دانیم از این منظر که شعر میراث ملی ماست، نیازمندیم که گاهی شعر به دور از عینک های خاصی دیده شود و این اتفاق بسیار مبارکی است. خوشبختانه جایزه ملی کتاب شعر سال الوند امسال پربارتر از سال گذشته برگزار شد. من از گذشته‌های دور می‌دیدم و در آینده خواهیم دید همین موفقیت‌ها، اصالت این رویداد را بیشتر  و بیشتر خواهد کرد. نیاز است این جشنواره در برگزاری دوره‌های آینده، با تمهیدات و دقت بیشتری برگزار شود.

شفیعی در پایان به مسئولان برگزاری جایزه کتاب سال شعر الوند پیشنهاد کرد که بخش پژوهش را در کنار شعر ببینند و گفت: وقتی یک هیئت علمی دانشگاهی پشت برگزاری این رویداد قرار دارد به طور قطع کار پژوهشی در حوزه ادبیات هم باید دیده شود که این موضوع می‌تواند باعث غنای جایزه کتاب سال شعر الوند در سال‌های آینده شود.

بخش پایانی این مراسم، اعلام اسامی برگزیدگان توسط حسن گوهرپور، دبیر جایزه شعر الوند و تقدیر از آنها بود و آثار راه یافته به مرحله نهایی داوری برای دریافت تندیس «کتاب سال» و کتاب به انتخاب «انجمن علمی نقد ادبی ایران» پس از ارزیابی داوران، از سوی دبیرخانه پنجمین دوره جایزه ادبی «الوند» معرفی شدند.

بر اساس اعلام دبیر جایزه، در گام نخست، هیئت داوران پنجمین دوره جایزه کتاب سال شعر الوند، با بررسی مجموعه اشعار ارسال شده از سوی ناشران و شاعران به دبیرخانه این دوره، ۱۶ عنوان کتاب را جهت داوری نهایی این دوره از جایزه معرفی کرد، از میان این آثار دو کتاب در دو بخش برگزیده جایزه دریافت کردند.

عنوان کتاب‌ها به ترتیب حروف الفبا «آواضح» سروده احمد آوازه، «به رنگ صدا» سروده نیلوفر بختیاری «تردستی‌های یک ابر» عبدالحسین انصاری، «جای خالی‌ات را با کلمات پر می‌کنم» سروده زهرا محمودی، «جاده‌ گرگ‌ها» به قلم احمد میرقیصری، «چشم‌هایت سلامت» سروده مریم جلالی، «در جریان‌سازی حروف باران» به قلم شهرام فروغی‌مهر، «دریا، غروب، نم نم باران» سروده فردوسی اعظم ، «دست چپم از من جوان‌تر است» از هاله زارع نی‌ریزی، «ذکر نام نزدیک تو» سروده حمیدرضا شکارسری، «رد پای غزل» سروده سیدمهدی نژادهاشمی، «زغال اخته» سروده محبوب طالبی، «ضرب شوق» از حامد طباطبایی، «گندمی‌های روشن موهات» به قلم مریم کاظمی، «وقت کبود» سروده سیدمحمد تولیت «ویار زیتون» سروده صابر سعدی‌پور بوده و برگزیدگان نهایی نیز شامل نیلوفر بختیاری با کتاب «به رنگ صدا» به عنوان برگزیده بخش انجمن علمی نقد ادبی ایران و هاله زارع نیریزی، با اثر «دست چپم از من جوان‌تر است» به عنوان برگزیده شعر کتاب سال الوند هستند.